Bij de trambaan werden dwarsliggers gebruikt om de rails aan te bevestigen, deze lagen daarom haaks op de baan. Dwarsligger is ook een term voor mensen en situaties die niet in de pas lopen met het normale patroon. De laatste betekenis is gebruikt om een volgende wisseltentoonstelling in het NZH Vervoer Museum samen te stellen, die vanaf 19 mei 2018 zal te zien zal zijn.

In de tentoonstelling wordt een andere kant van het bedrijf (en haar voorgangers) belicht, want niet altijd ging het goed . Zo kwamen er zowel bij de tram als bij de bus ongevallen voor. Trams ontspoorden ook wel eens door diverse oorzaken. Daarnaast verstoorden weersinvloeden het vervoer van passagiers. Sloop komt ook aan de orde, zowel van trambanen, trams en bussen. Het bedrijf werd in het verleden een aantal malen getroffen door branden, daarvan zijn enkele voorbeelden te zien. Plannen zijn er altijd gemaakt. Een aantal zijn met meer of minder geluk uitgevoerd. Er waren eveneens diverse waarin veel energie is gestoken, maar niet opleverden wat de plannenmakers voor ogen hadden.

Bezoek voor meer informatie de pagina van het NZH Vervoer Museum. De tentoonstelling is tot eind november op vrijdag en zaterdag te zien.

Foto: H. van Engelen.

De organisatie van de Week van de Industriecultuur kijkt terug op een succesvolle week. Daarom hebben zij besloten om ook in het najaar van 2018 de industriecultuur langs het Noordzeekanaal in de schijnwerpers te zetten met onder andere bedrijfsbezoeken, muziek- en theatervoorstellingen.

Het zal niet veel mensen in het Noordzeekanaalgebied zijn ontgaan; afgelopen week stond in het teken van de Week van de Industriecultuur. Bewoners en bezoekers van het gebied werden onthaald op een breed scala aan activiteiten met onder andere bedrijfsbezoeken, muziek- en theatervoorstellingen, lezingen, lichtprojecties en culinaire rondleidingen. De week heeft als doel om de trots van de bewoners op het eigen leefgebied en de geschiedenis daarvan te versterken. Daarnaast worden bezoekers van buiten het gebied getrokken om hen de spannende kanten van de industrie, zowel van vroeger als van nu, te laten beleven. De manifestatie omvatte dit jaar meer dan vijftig activiteiten verspreid over de week.

Het programma van de Week van de Industriecultuur wordt in samenwerking met de provincie Noord-Holland, de gemeenten Beverwijk, Velsen, Zaanstad, bedrijven en instellingen ontwikkeld en legt de nadruk op het industriële karakter van het Noordzeekanaalgebied. “De Week van de Industriecultuur wil bewoners en bezoekers verleiden om de rijkdom aan industriële complexen rond het Noordzeekanaal te ontdekken. Dat is gelukt! Er was enorm veel belangstelling voor alle activiteiten. Het rijke industriële verleden van het Noordzeekanaalgebied krijgt met dit programma de aandacht die het verdient”, aldus Jack van der Hoek, gedeputeerde Duurzaamheid, Cultuur en Bestuur van de provincie Noord-Holland.

Bedrijvigheid in het Noordzeekanaalgebied
De bedrijvigheid in het Noordzeekanaalgebied was voor deelnemers te beleven door georganiseerde excursies naar bijvoorbeeld de bouw van de grootste zeesluis ter wereld door Rijkswaterstaat in IJmuiden. Bedrijven als ENCI, Forbo Flooring, Meneba, Tata Steel, Hansel Salades en Afvalzorg openden speciaal hun deuren voor het programma. Ook volgend jaar zet Industriecultuur de samenwerking met bedrijven voort. Bedrijven die hieraan willen meedoen, kunnen contact zoeken met de programmamakers Ellen Klaus en Mauro Smit via het formulier op deze website.

Vooruitblik
De week is weliswaar afgelopen, maar het Industriecultuurprogramma 2017 loopt door, met op 8 november een lezing over de Beverwijkse conservenindustrie in Museum Kennemerland en op 28 november een bedrijfsbezoek voor jongeren met een interesse in techniek aan de papierfabriek van Crown Van Gelder. Het programma voor de herfstvakantie van 2018 is vanaf eind september te vinden op www.industriecultuur.nl. Kaartreseveringen starten op 1 oktober om 12.00 uur.

Bewoners van Beverwijk, IJmuiden, Zaanstad en omstreken die op zoek zijn naar een spannend uitje in de herfstvakantie worden op hun wenken bediend. Van vrijdag 20 tot en met zondag 29 oktober staat er in het kader van de Week van de Industriecultuur een groot aantal culturele en educatieve activiteiten op het programma.

Wat te denken van een spectaculaire haventocht met snelheden van 90 km per uur langs het Forteneiland? Of de funrun langs oude sluiswachtershuisjes waarbij de deelnemers met streekproducten worden onthaald door tv kok René Pluijm in zijn kookstudio in de haven van IJmuiden? De provincie Noord-Holland zet in 2017 het industrieel erfgoed van het Noordzeekanaalgebied in de schijnwerpers. Doel is partijen te stimuleren om cultuur- toeristische producten rondom het thema Industriecultuur te ontwikkelen. Het programma wordt in samenwerking met gemeenten Beverwijk, Velsen en Zaanstad ontwikkeld.

Kinderactiviteiten
Speciaal voor kinderen zijn er speurtochten, voorstellingen en rondleidingen. Zo wordt er op 25 oktober een Staalsafari georganiseerd in beeldenpark ‘Een Zee van Staal’ in Wijk aan Zee. Een avontuur voor groot en klein, tussen de monsterlijke beelden van staal. In het experimenteerlab ‘Proeven met Staal’, kunnen jongens en meisjes proeven doen met echt laboratorium materiaal. Theater Poppekus biedt op 22 en 27 oktober een middag vol IJmuidense verhalen en poppenspel. Leerzaam en leuk, want over vissersavonturen valt een hoop te weten. Museum Kennemerland organiseert op zondag 29 oktober een gezellige spelmiddag voor kinderen met allerlei mogelijkheden voor het gebruik van conservenblikken als speelgoed. Deze en nog veel meer kinderactiviteiten zijn te vinden op www.industriecultuur.nl.

Exclusief kijkje achter de schermen
Benieuwd hoe het er achter de schermen aan toe gaat op De Bazaar, bij TATA Steel, ENCI, Hansel Salades, de Broedmachine en Meneba? Deze en vele andere bedrijven in het Noordzeekanaalgebied stellen hun deuren open voor de Week van de Industriecultuur. Er zijn bedrijven bij die hun organisaties nog nooit eerder voor het grote publiek openstelden. Kaarten zijn gratis te reserveren op www.industriecultuur.nl.

Opening
De opening van de Week van de Cultuur is op 20 oktober in aanwezigheid van gedeputeerde Van der Hoek van de provincie Noord-Holland (Duurzaamheid, Bestuur en Cultuur) en wethouder De Rudder van de gemeente Beverwijk (Ruimtelijke ordening, Economie, Milieu, Verkeer en Vervoer). De opening begint om 19.00 uur in Puur Zee te Wijk aan Zee met een bijzondere performance in beeldenpark Een Zee van Staal. Iedereen is van harte uitgenodigd daarbij aanwezig te zijn!

Foto: Ko van Leeuwen.

Op 5, 6, 7 en 8 oktober 2017 viert Amsterdamse School Museum Het Schip bij bezoekerscentrum De Dageraad dat het honderd jaar geleden is dat Plan Zuid door de Gemeenteraad van Amsterdam is aangenomen. Middels wandelingen, lezingen, film en fietstochten kan iedereen zien en ervaren dat Amsterdam Zuid een openluchtmuseum vol architectuur en kunst is van De Amsterdamse School.

Het programma omvat dagelijks een bezoek aan De Dageraad met rondleidingen langs een van de hoogtepunten van De Amsterdamse School, gebouwd door de architecten Piet Kramer en Michel de Klerk. Ook is er een documentaire te zien over het idealisme van De Amsterdamse School architecten met historisch beeldmateriaal en een inzicht hoe de huidige bewoners in deze schitterende gebouwen leven.

Verdeeld over 5 tot en met 8 oktober 2017 zijn er diverse activiteiten zoals: wandelingen met exclusieve kijkjes in de binnentuinen van de Amsterdamse School complexen, een exclusieve rondleiding langs de kunstwerken in het Berlage Lyceum, een wandeling langs de hoogtepunten van Zuid naar de diamantfabriek van Ascher, een fietstocht over H.P. Berlage en een fietstocht langs de kunstwerken van Hildo Krop.

Voor meer informatie en reserveringen: www.hetschip.nl

Op 31 augustus is het 60 jaar geleden dat de laatste trams tussen Amsterdam en Zandvoort reden. Reden voor het NZH Vervoer Museum om hier ruim aandacht aan te besteden.

Documenten, foto’s, krantenknipsels en voorwerpen worden getoond van:
• De aanleg van de tramlijn Amsterdam – Haarlem in 1903/1904;
• De aanleiding tot omzetting van de tramlijn in een buslijn;
• De laatste dagen van de tramlijn;
• Het afscheid van de “blauwe” op 31 augustus 1957;
• Voormalige tramreizigers hebben anekdotes en herinneringen gestuurd;
• Twee trams die op deze lijn reden, zijn te zien en te bezichtigen.

In de tentoonstelling zijn nog niet eerder getoonde foto’s te zien van de aanleg, dat grotendeels handwerk was, in iets meer dan een jaar tijd van de 19 kilometer lange tramlijn! Iets wat nu onwaarschijnlijk lijkt. De omgeving van de tramlijn is nu onherkenbaar gewijzigd.

In deze unieke tentoonstelling wordt extra aandacht besteed aan de dienstverlening door het personeel, iets wat door veel reizigers zeer gewaardeerd werd. Het opheffen van de tramlijn bracht op de laatste dag, 31 augustus 1957, in Amsterdam, Haarlem en Zandvoort vele tienduizenden mensen op de been! Zo zeer leefde de “blauwe” onder de mensen, het was hun tramlijn.

Het NZH Vervoer Museum is gevestigd aan de A. Hofmanweg 35, 2031BH te Haarlem.
Vrijdags en zaterdags geopend van 11:00 – 16:00 uur.
Toegangsprijzen: Volwassenen E. 5,00, Kinderen 5 t/m 12 jr. E. 2,50, Kind t/m 4 jr. gratis.

Er zijn twee nieuwe Zaanse fietsroutes beschikbaar: Industrieel Rood neemt u mee langs het spannende Hembrugterrein en de dynamische westelijke haven van Amsterdam. Noordelijk Groen toont u al het moois van het randje van Waterland en het noorden van de Zaanstreek. Beide routes maken bovendien gebruik van de nieuwe snelfietsroute tussen Amsterdam en Zaanstad.

Vrijwel elke stad of regio heeft een aantal unieke, opvallende objecten in de openbare ruimte. Voor zowel bezoekers als bewoners hebben ze een speciale emotionele betekenis. Wij spreken dan van ‘stadsiconen’. Die iconen hebben hun oorsprong in de architectuur, de kunst, de reclame of industrieel erfgoed. Belangrijker is dat de meeste iconen hun oorspronkelijke betekenis zijn ontgroeid. Het zijn symbolen die mensen snappen, waarderen en herkennen.

Herkenning & erkenning
Stadsiconen ontstaan op het snijpunt van twee basale behoeften. We willen ergens bij horen, ons thuis voelen, maar we willen ook bijzonder zijn. Een herkenbaar icoon helpt ons daarbij. Ze vertellen ons en de buitenwereld waar we thuishoren en waar we trots op zijn. Dat kan een sterk merk zijn met de oorsprong binnen de stadsmuren of een monumentaal sterk silhouet van een karakteristiek beeld, object of gebouw.

Drostemannetje als Stadsicoon
Oudere Haarlemmers herinneren zich nog wel de metershoge neonreclame van een rond Drostemannetje bovenop het dak van de Droste chocoladefabriek. Treinreizigers van en naar Amsterdam wisten dat ze in Haarlem waren als ze het olijke mannetje, dat eigenlijk een pastille met armpjes en beentjes was, zagen. Voor veel mensen in Nederland was het Drostemannetje het stadsicoon dat Haarlem op de kaart zette.

Sinds 2004 toen de Droste fabriek werd omgetoverd tot appartementencomplex, is het Drostemannetje, dat maar liefst 2000 kilo woog en acht meter boven het dak van het hoofdgebouw uitstak, verwijderd.

Op de expositie: ‘Leve de Stadsiconen!’ kom je van alles te weten over Jan Wiegman, de oorspronkelijke huisontwerper van het Drostemannetje en A. M. Cassandre, de gerenommeerde Franse ontwerper. Cassandre maakte het strakker, zakelijker en daarmee moderner. Het nieuwe ontwerp werd enorm populair. Niet alleen als neonreclame, maar ook als beeldmerk voor reclame- en marketingdoeleinden.

Kom kijken naar het verdwenen Drostemannetje op de expositie: ‘Leve de Stadsiconen!’. Van 21 december 2016 tot en met 28 februari 2017 in het ABC Architectuurcentrum Haarlem, Groot Heiligland 47, 2011 EP Haarlem.

Het Oostelijk Havengebied ligt aan de Zuidelijke IJ-oever van Amsterdam. Nu het IJ eindelijk weer de echte rivier van de stad is geworden werd het tijd om een route rond ’t IJ voor inwoners en bezoekers van Amsterdam in kaart te brengen.

Deze editie van de HAVENsafari Oost zal bestaan uit een wandeling en een vaartocht in het Oostelijk HAVENgebied en tevens ingaan op de ontwikkelingen in Noord en de Houthaven. Te beginnen op het voormalig Marineterrein en vanaf Muziekgebouw T IJ stappen we op de boot. Tijdens de boottocht zal Sabine Lebesque interessante informatie geven over de geschiedenis, de architectuur en de kunst. Het geeft nieuwe inzichten maar vooral ook, lopend en vanaf de boot nieuwe ruimtelijke ervaringen.

U bent van harte welkom op zondag 30 oktober en donderdag 3 november, voor reserveringen; liza@havensafari.nl U ontvangt verdere informatie over de mail.

Aanvang 13.00 uur

Kosten: 19.50 euro per persoon (speciale try-out prijs)

In de Zaanstreek wordt de Nacht van de Industriecultuur op zaterdag 22 oktober op twee verschillende manieren gevierd. Buiten, langs de Zaan gloeit een lint van verlichte fabriekspanden op. Binnen in de ProjectFabriek op het Hembrugterrein is een avondvullend programma met een spannende mix van food, muziek, kunst, projectie en debat. Dit dynamische programma én de verlichte fabrieksgebouwen duiden de ziel van de Zaanstreek, waar het naast elkaar werken en wonen altijd de overheersende cultuur is geweest.

Route verlichte industriegebouwen
De route van verlichte fabrieksgebouwen begint bij Meneba in Wormerveer. De markante silo’s van het bedrijf zijn deze avond in kleur aangelicht, wat een spectaculair beeld oplevert. Bij Zaandijk zijn de nootjesfabriek van Duyvis en de naast gelegen molen De Ooievaar aangelicht. Hier wordt het grote contrast tussen oud en nieuw, de Zaanse industrie zoals die begon en de moderne productie van nu, benadrukt. Richting Zaandam zijn verder Tate& Lyle en de zo herkenbare cacao-binnenschepen van Cargill fraai uitgelicht. De route eindigt bij het bekende pakhuis de Phenix, eigendom van de internationaal opererende voedingstoffenproducent Danisco (DuPont). Hier wordt de ontwikkeling van de Zaanse industrie vanaf het molentijdperk tot nu spectaculair tot leven gebracht. Het ruim zes minuten durende verhaal van lichtkunstenares Machteld Aardse wordt vanaf 20.00 uur elk half uur geprojecteerd op het monumentale pakhuis dat omstreeks 1900 werd gebouwd.

Kijken vanaf het water
De route langs de oevers van de Zaan kan uitstekend op de fiets worden afgelegd. Maar leuker is het om de verlichte gebouwen vanaf het water te zien. In de nacht varen op de Zaan is heel bijzonder en de verlichte fabrieksgebouwen maken dat nog meer de moeite waard. Een mogelijkheid daartoe biedt de Zaansafari www.ifikz.nl/zaansafari/, waarmee het grootste deel van de route kan worden bekeken. Pakhuis de Phenix is ook een afzonderlijk bezoek meer dan waard. Het lichtspektakel daar is goed te zien vanaf het parkeerterrein naast de Chocoladefabriek (voormalige Verkadefabriek), Westzijde 168 – 188 Zaandam.

Programma op Hembrugterrein
Het zien van de verlichte fabrieksgebouwen is goed te combineren met het programma in de ProjectFabriek op het Hembrugterrein. De Nacht van de Industriecultuur scherpt daar de discussie, voedt de geest en staat in het teken van transitie en beweging. Zijn de huidige snelle veranderingen een zegen of vormen zij een uitdaging? Een avondvullende talkshow met kopstukken uit de wereld van de technologie, cultuur en productontwikkeling staat centraal. Onder leiding van gespreksleiders Ursul de Geer en Bram van Oers nemen sprekers als Eric Klarenbeek, Andre Dekker, Ewoud Vreugdenhil, Karel Feenstra e.a. ons mee in de vraag hoe we de versnelde globale en regionale transities kunnen duiden.

Zintuigelijk genot
Verder wordt de talkshow omlijst met muziek van zangeres Lavalu, het Ensemble Rei en Rajakymoes!, een Poetry Battle met Arjen Duinker en Kees ’t Hart en videokunst van BringYourOwnBeamer WorldWide. Voeg daaraan toe theater, performance-kunst en food en je hebt alle ingrediënten voor een avond vol zintuigelijk genot.

Het programma in de ProjectFabriek, dat duurt tot in de kleine uurtjes, begint om 20.00 uur. Voor heerlijke snacks en verse bites gaan de deuren echter al om 18.00 uur open, want in de ProjectFabriek staan foodtrucks. Zie voor het hele programma en de kaartverkoop www.ifikz.nl/nacht-van-de-industrie-cultuur/. Er zijn ook kaarten verkrijgbaar aan de deur.

De Nacht van de Industriecultuur is een onderdeel van I-FIKZ, het Zaanse Festival Industrie Cultuur.

De vissersboten in de haven, de hoogovens aan de horizon en het water dat zich overal laat gelden. Tijdens drie weekenden in oktober is de industriecultuur van IJmuiden extra beleefbaar door speciale rondleidingen bij bedrijven, theatervoorstellingen, tentoonstellingen en spectaculaire verlichting van industriële gebouwen.

Het met de hand gegraven Noordzeekanaal en de bijbehorende sluizen is waar IJmuiden zijn rauwe karakter grotendeels aan heeft te danken. De realisatie van het kanaal was een enorme industriële impuls voor het gebied, de bijbehorende grote sluizen een huzarenstukje van de ingenieurs. Iets wat men in 2019 dunnetjes overdoet als IJmuiden wederom zal beschikken over de grootste zeesluis ter wereld.

De visserij maakte dankbaar gebruik van de nieuwe zeeverbinding en IJmuiden ontwikkelde zich spoedig tot een van de belangrijkste visserijhavens van Nederland. Als in 1918 ook de Koninklijke Hoogovens hun plek krijgen aan de kust is IJmuiden definitief een rauwe plek aan zee met een rijke industriecultuur.

Vier de industriecultuur!
De rijke industriële geschiedenis zal gedurende drie weekenden volop in de aandacht staan. In Vishal D zal ‘De Verhalenvisser van IJmuiden’ vijf keer verschijnen. De Verhalenvisser (een voorstelling van theatermakers Prins te Paard) is een mythische figuur die het midden houdt tussen een visser en een jutter. Met zijn zeilkar duikt hij op op plaatsen waar oude verhalen ten prooi dreigen te vallen aan sloophamer, graafmachine of vergetelheid. Een gratis voorstelling voor jong en oud.

In de periode van 8 tot 23 oktober zullen ook twee IJmuidense iconen worden uitgelicht: de watertoren aan de Dokweg en de toren van het Zee- en Havenmuseum laten hun licht schijnen over de oude haven. Vanuit de toren van het museum is voor de echte zeerot ook een bericht in morsecode te ontcijferen!

Oude verhalen vormen de basis voor bijeenkomsten op 8 en 9 oktober waarop oud-werknemers hun ervaringen delen over het werken bij de IJmuidense industrieën. Nieuwe verhalen ontstaan ook als TATA Steel en cementfabriek ENCI speciale rondleidingen organiseren op 21 en 22 oktober – unieke kansen om een kijkje achter de schermen te nemen bij deze bedrijven. Op 8 en 9 oktober kunt u ook gratis mee op IJmuidense Havensafari, per snelle ribboot langs alle industrie!